Deze folder heeft tot doel u informatie te geven over ontstekingen aan de amandelen en de behandeling daarvan bij volwassenen. Als u recent voor deze aandoening bij uw keel-, neus- en oorarts (kno-arts) bent geweest, dan kunt u in deze folder hierover meer aanvullende informatie lezen. Hebt u er nog nooit mee te maken gehad, maar wilt u er wat meer over weten, dan geldt hetzelfde.
Wat zijn ‘de amandelen’ en wat is hun functie?
Het lichaam bezit een uitgebreid systeem om infecties te bestrijden, het zogenaamde lymfkliersysteem. De overgang van mond en neus naar de keel bevat, als een soort ring, veel van dit lymfklierweefsel. Het vangt binnendringende ziekteverwekkers zo veel mogelijk op en maakt ze onschadelijk. Op een paar plaatsen is dit lymfklierweefsel verdikt.
Dit lymfklierweefsel bevindt zich op drie plaatsen
1) In de neus-keelholte
Dit is de ruimte achter de neus boven het zachte verhemelte. Het verdikte lymfklierweefsel in het dak van de neus-keelholte noemt men neusamandel (het adenoid). De neusamandel is met name bij jonge kinderen aanwezig. Ongeveer vanaf het achtste levensjaar neemt de grootte af. Bij uitzondering kan zo’n neusamandel echter blijven bestaan op volwassen leeftijd. Aan weerszijden van de neusamandel begint de buis van Eustachius, de verbinding waardoor lucht van de neus-keelholte naar de oren moet gaan.
2) In de keel
De keelamandelen (de tonsillen) zijn zichtbaar als knobbels links en rechts achter in de keel. De huig, het aanhangsel van het zachte gehemelte, hangt midden tussen de keelamandelen.
3) Achter op de tong
Dit deel wordt de tongamandel genoemd en gaat aan de zijkant van de tong over in de keelamandelen. De tongamandel geeft slechts zelden klachten.
De amandelen vormen maar een klein gedeelte van het totale lymfkliersysteem van het gehele lichaam. Eventuele verwijdering van de amandelen heeft daarom geen merkbare gevolgen bij het bestrijden van infecties. Bovendien bevindt zich in de mond-keelholte ook lymfklierweefsel in het slijmvlies van het zachte verhemelte en de zij- en achterwand van de keel waardoor na verwijdering van de amandelen nog voldoende afweerfunctie overblijft.
Wat voor klachten kunnen de amandelen geven?
Wanneer de amandelen de hoeveelheid binnendringende ziekteverwekkers niet meer aan kunnen, raken ze zelf ontstoken. Hierbij treedt in het algemeen een forse zwelling van de betrokken amandelen op.
Neusamandel
Wanneer u op volwassen leeftijd nog een neusamandel heeft dan kunnen er klachten optreden, zoals een verstopte neus, door de neus praten, herhaalde perioden met verkoudheden, open mondademhaling en snurken.
Keelamandelen
Bij een acute ontsteking van de keelamandelen bestaan de klachten in het algemeen uit een korte periode van keelpijn met slikklachten, koorts en algehele malaise. Na de derde dag daalt de temperatuur meestal, waarbij ook de andere klachten langzaam verdwijnen. Dergelijke perioden kunnen zich meermalen per jaar voordoen. De amandelen kunnen ook chronisch in meer of minder ontstoken toestand verkeren. In het laatste geval kunnen klachten optreden van moeheid, lusteloosheid, snurken, matige eetlust en slechte adem.
Als amandelen ontstoken raken, zwellen ze op. Hierbij kunnen ook lymfklieren in de hals zwellen en pijnlijk zijn. Bij uitzondering breidt de ontsteking van de keelamandel zich uit tot in het omliggende weefsel waarin zich dan etter ophoopt (peritonsillair abces). Hierbij kan nauwelijks geslikt worden, is er veel slijmvorming, kan de mond moeilijk geopend worden, zijn de lymfklieren in de hals gezwollen en is er vaak hoge koorts.
Wanneer is het gewenst om de keelamandelen te verwijderen?
De ernst van de klachten bepaalt of het nodig is om de amandelen te verwijderen. Ook de frequentie van de klachten – hoe vaak treden ze op – speelt hierbij een rol.
Wanneer het onvoldoende lukt om de klachten met medicijnen (pijnstillers en/of antibiotica) te bestrijden of als er te vaak medicijnen moeten worden gebruikt, kan het verstandig zijn om de amandelen weg te nemen. Soms zal hierbij de neusamandel, indien nog aanwezig, ook verwijderd worden.
Bij abcesvorming wordt meestal eerst het abces geopend. Daarna kunnen de keelamandelen aansluitend of na een paar dagen verwijderd worden. Men kan dit ook 6 – 8 weken later doen, als de keelamandelen weer tot rust zijn gekomen. Welke tijdstip van operatie gekozen wordt, is onder andere afhankelijk van factoren als: mate van abcesvorming, tijdsduur en ernst van de ziekte, gebruik van bloedverdunnende medicijnen, beschikbaar zijn van operatiekamer en operatieteam en wens van de patiënt.
Hoe vindt de operatie plaats?
Het verwijderen van de keelamandelen bij kinderen heet “amandelknippen”. Hierbij worden met een speciaal instrument de keelamandelen in één beweging als het ware losgewoeld van de onderlaag. Bij volwassenen (en kinderen ouder dan 10 jaar) zullen de amandelen meestal verwijderd worden door ze stapsgewijs los te maken, ook wel pellen genoemd. Dit laatste gebeurt omdat de keelamandelen bij ouderen veel vaster zitten aan de onderliggende weefsellaag. In beide gevallen worden de keelamandelen volledig verwijderd.
Waar vindt de ingreep plaats?
De ingreep zal onder algehele narcose worden verricht in dagbehandeling op de operatieafdeling van het Spaarne Gasthuis in Haarlem Noord, Haarlem Zuid of Hoofddorp.
Voorbereiding
Afspraak maken bij polikliniek anesthesiologie
Voorafgaande aan de operatie wordt u verwacht op de polikliniek anesthesiologie. Hier krijgt u een gesprek met een anesthesioloog en met een verpleegkundige die u informeren over de voorbereidingen en de vorm van anesthesie. Deze afspraak zal voor u worden gemaakt.
Nuchter zijn
Voor deze ingreep is het noodzakelijk dat ‘nuchter’ bent.
Dat wil zeggen:
- u de dag vóór de opname vanaf 24.00 uur niet meer mag eten en
- u op de ochtend van de ingreep tot 6.00 uur nog heldere vloeistoffen mag drinken
- u alleen na voorafgaand overleg met de KNO-arts medicijnen mag gebruiken
Geldt voor u een ander beleid, dan heeft de anesthesioloog dit met u besproken. U kunt dit nalezen op het informatieblad dat hij u heeft meegegeven.
Verder raden wij u dringend aan op de dag van de operatie vlak voor uw vertrek naar het ziekenhuis een paracetamol 1000 mg in te nemen.
Dag van opname
Enkele uren voor uw operatie wordt u verwacht op de afdeling dagverpleging in het Spaarne Gasthuis. De middag voorafgaande aan de behandelingsdag kunt u contact opnemen met de afdeling dagbehandeling om te informeren hoe laat u wordt verwacht. U meldt zich via de receptie bij de verpleegkundige. Zij houdt een kort opnamegesprek met u, waarin ze u vragen stelt en zo nodig aanvullende informatie geeft over de behandeling. Zij zal u ook naar het operatiecomplex brengen.
Neemt u de dag van de opname het volgende mee:
- verzekerings- en identiteitsbewijs
- dieetvoorschrift en medicijnen, als uw die gebruikt
- sokken of pantoffels
- een pyjama en extra ondergoed
Werkwijze
Na aankomst op het operatiecomplex zal de anesthesioloog of een verpleegkundige u komen halen en brengt u naar de behandelkamer. De narcose wordt toegepast op de manier die de anesthesioloog met u besproken heeft.
Wat kunt u verwachten na de operatie?
Direct na de ingreep heeft u pijn in de keel en moeite met slikken. De pijn kan uitstralen naar de oren. Zo nodig kunt u de verpleging om een pijnstillend middel vragen. Veel drinken van koud water is belangrijk en kan de pijn verlichten. Daarnaast moet u het schrapen van de keel zien te voorkomen. Meestal komt er na de operatie wat vers bloed uit de keel. Ook kan donker bloed worden gebraakt. Dit is oud bloed dat tijdens de operatie in de maag terecht is gekomen en kan soms misselijkheid veroorzaken. Soms kan er ook een beetje bloed uit de neus lopen. Dit komt doordat het beademingsbuisje waarmee u tijdens de narcose in slaap werd gehouden via de neus kan worden ingebracht.
Na verwijderen van de neusamandel treedt vaak ook enig bloedverlies uit de neus op.
Weer thuis
Op de plaats van de verwijderde amandelen ontstaat een grijswitte korst, die meestal na zeven tot acht dagen loslaat en spontaan verdwijnt. De uitademingslucht kan hierdoor wat weeï̈g ruiken. Bovendien kunt u een wat metaalachtige smaak hebben. Ook dit verschijnsel verdwijnt vanzelf.
Pijnstilling
Vanwege de aanwezige keelpijn is het verstandig gedurende de eerste 3 dagen: 4 maal daags 1000 mg Paracetamol (zetpil of oplostablet) te gebruiken. Geeft dit onvoldoende resultaat dan kunt u extra 50 mg Diclofenac (zetpil) gebruiken. Maar u mag dit niet meer dan 3 maal daags extra erbij innemen. Is ondanks deze medicatie de pijnstilling onvoldoende, of zijn er andere redenen dat u deze medicatie niet kunt gebruiken neemt u dan contact op met uw KNO-arts.
Is er kans op complicaties?
Bij iedere operatie, ook bij het verwijderen van amandelen, is er sprake van enig risico. In dit geval is het voornaamste risico een nabloeding. Een normale bloedstolling na de operatie is van groot belang.
Daarom mag u voorafgaand aan deze ingreep geen bloedverdunnende middelen gebruiken. Deze middelen zorgen ervoor dat het bloed minder goed of in het geheel niet stolt. Het gaat hier met name om pijnstillers die acetylsalicylzuur bevatten (Aspirine, Acetosal, Ascal, etc.). Wanneer u wordt begeleid door de trombosedienst en dus antistolling gebruikt, moet u dit absoluut melden aan de behandelend KNO-arts. Eveneens moet u vermelden als er in uw familie aangeboren bloedstollings- stoornissen voorkomen.
De kans op een nabloeding is echter zeer gering en vindt in de regel voornamelijk in de eerste week na de operatie plaats als het wondbed nog niet volledig is genezen en er nog een stolsel aanwezig is. Bij een nabloeding ontstaat een bloeding onder het stolsel. Het is vaak voldoende om onder plaatselijke verdoving het niet goed afsluitende stolsel te verwijderen, zodat een nieuw en beter stolsel ontstaat. Soms is het nodig om de nabloeding onder narcose te behandelen. Mocht u onverhoopt een nabloeding krijgen, zoek dan direct contact met uw huisarts of het ziekenhuis.
Neem direct telefonisch contact op via de afdeling spoedeisende hulp met de dienstdoende KNO-arts als:
- u vers (dit is rood) bloed opgeeft of uitspuugt
- er een straaltje bloed uit uw neus blijft lopen
Nazorg na het verwijderen van keelamandelen
Wij raden u aan de eerste dagen zachte en afgekoelde voeding te gebruiken. Verder kan bouillon een plezierige afwisseling zijn. Melkproducten worden over het algemeen als plakkerig en vervelend ervaren en koolzuurhoudende dranken als te prikkelend.
Houdt u zich verder een week rustig. In principe zult u na een ruime week hersteld zijn en uw werkzaamheden weer kunnen hervatten.
Vragen
Het is van belang dat u juiste en duidelijke informatie heeft gekregen. Aan de hand van deze informatie beslist u, samen met uw arts, of u de behandeling wilt ondergaan.
Het is niet mogelijk om in deze voorlichtingsfolder alle details voor elke situatie
te beschrijven. Het kan zijn dat u ondanks de uitleg van uw arts nog vragen heeft of dat u meer informatie wilt. Aarzel dan niet om contact op te nemen met uw KNO-arts en om nadere uitleg te vragen. Noteer eventueel uw vragen van tevoren, zodat u niets vergeet.
Telefoonnummers
Bij problemen kunt u tussen 08:00 en 16:30 contact opnemen met de polikliniek KNO Vijf Meren Kliniek, Spaarne Gasthuis, Telefoon: 023-2248422.
Buiten vermelde tijden met de afdeling Spoedeisende Hulp van het Spaarne Gasthuis:
Haarlem Zuid T 023 224 4880
Haarlem Noord T 023 224 7880
Hoofddorp T 023 224 6880
De bovenstaande nummers gelden ook als u op een externe locatie (bijvoorbeeld Annatommie in Amstelveen) geopereerd bent.
Bronvermelding: Vijf Meren Kliniek / www.kno.nl
Versie 2020